Fertiliteit

Mijn man en ik gaan na de zoveelste mislukte poging om zwanger te worden (door middel van een vruchtbaarheidsbehandeling) naar een bungalowpark in de bossen. Dit met als doel om fysiek op te laden, mentaal de teleurstelling te verwerken en relationeel om elkaar weer te vinden en te verbinden. Als ik de sleutel in het slot van de voordeur van de bungalow steek, neem ik mij voor om weer de vreugde te vinden in mezelf en mijn relatie. Als ik de slaapkamer binnenloop om mijn tas op het bed te gooien, sta ik als verstijfd stil. Daar recht voor mijn neus staat een campingbedje. Mooi uitgestald en klaar voor mijn kindje. Dat lege bedje staat op dat moment symbool voor de lege plek in mijn hart die ik elke dag voel, als ook de leegtes in mijn hoofd die ik gevuld wil hebben met herinneringen aan: de geboorte van mijn eerste kind, de eerste lach, de eerste blik, de eerste stapjes, de eerste keer het woord: ‘mama’ horen. Al starend naar het lege campingbedje zak ik op de grond en kan alleen maar huilen.

Daar recht voor mijn neus staat een campingbedje. Mooi uitgestald en klaar voor mijn kindje.

Deze momenten kom je in allerlei verschillende situaties tegen als je kinderwens (nog) onvervuld is, of als je je kindje hebt verloren. Niet alleen op een dag als Moederdag. Maar in de aanloop naar deze dag word je in de media en in de winkels wel continu op de dag gewezen, die jij ook zo graag met jouw kind zou willen vieren. ‘Hoe overleef je Moederdag’, zou de titel van een boek voor je kunnen zijn.

Als ik je een tip mag geven. Zorg dat je de emoties die er zijn, ‘gewoon’ laat zijn. Zorg dat je ze niet wegstopt. Dit betekent voel ze, onderga ze. Dat klinkt niet erg aanlokkelijk en toch is dit de enige manier om er gezond doorheen te komen. Door ze te uiten krijgen je emoties de ruimte en zwakken ze met de tijd weer af. Door ze weg te stoppen worden ze ‘bewoners’ van je lijf en je hoofd en zorgen ze voor een ‘energielek’, want ze blijven dan op een ongezonde manier om aandacht vragen. Met als gevolg fysieke en/of mentale klachten.
De volgende stap is het delen aan je naasten, wat je voelt en denkt. Nu hoor ik al een aantal van jullie denken: Als ik mijn gevoelens deel, dan krijg ik regelmatig opmerkingen die misschien goed bedoeld zijn, maar oh zo kwetsend. Als dit gebeurt, ben jij toch degene die weer aan zet is. Want diegene zal het niet leren, als je dit niet uitlegt. Dat geldt hetzelfde voor steun. Als er steun wordt geboden in een vorm waaraan je niks hebt, zeg dit dan eerlijk. Je mag de ander op ‘fouten’ wijzen, je moet het zelfs! Anders blijven deze vervelende en soms pijnlijke situaties voor komen. En daarnaast, geef je omgeving ook de tools om je op de juiste manier te helpen.

Begin daarom met deze vraag voor jezelf te beantwoorden:

Waar heb jij de komende Moederdag behoefte aan?
Als je het antwoord voor jezelf helder hebt, deel dit dan met je omgeving.

Ik wens iedereen op Moederdag een dag waarop je je geliefd en gedragen voelt.

Bij elk café dat we organiseren voor mensen met een onvervulde kinderwens, zie ik bij binnenkomst dat de deelnemers het spannend vinden om deze avond bij te wonen. Je komt op een mooie, informele locatie aan om een avond te praten over je onvervulde kinderwens en het vruchtbaarheidstraject waar je in zit. Maar je bespreekt dit met mensen die je niet kent. Het is logisch dat je niet geheel onbevangen het Kinderwenscafé binnenkomt stappen.

Met elkaar in gesprek gaan over zo’n intense wens, dat maakt je ook kwetsbaar

Gedeelde wens

‘Met elkaar in gesprek gaan over zo’n intense wens, dat maakt je ook kwetsbaar’ zei een cliënt laatst toen ik haar vroeg of ze het café wilde bijwonen. Dat klopt, dat doet het ook. Maar bedenk dan, ook al heeft iedereen aanwezig zijn eigen verhaal, jullie delen allemaal dezelfde wens namelijk: de kinderwens. Op deze avonden gebeurt er na een aantal minuten altijd het volgende; als de deelnemers met elkaar in gesprek gaan, maakt de spanning plaats voor ontspanning als gevolg van de erkenning en herkenning die ze bij elkaar vinden tijdens de gesprekken. Tijdens de avond worden diverse thema’s behandeld onder leiding van een arts en coach of verpleegkundige. Het is geen medische informatieavond over soorten behandelingen. Het Kinderwenscafé staan in het teken van het mentale gedeelte. Wat betekent het voor je dat je met een onvervulde kinderwens te maken hebt en in een vruchtbaarheidstraject zit om je kansen op een zwangerschap te vergroten? Wat zijn de moeilijkheden die je daarin tegenkomt voor: jezelf, je relatie, je vriendschappen, familieverbanden en werk? Want op al die belangrijke facetten in je leven heeft het impact. En dat is iets dat je omgeving niet beseft, maar alle deelnemers aanwezig wel want die zitten er ook middenin. Nadat wij als organisatoren in het begin de leiding nemen, is er het tweede deel van de avond alle ruimte voor de aanwezigen om tijdens de borrel de mensen nog eens aan te spreken die je nog iets wil vragen, vertellen, of om advies in te winnen.

Begrip

Op deze avonden zie ik een verscheidenheid aan emoties voorbijkomen van: verdriet, verlangen, opluchting, blijdschap, hoop en humor. Jazeker ook al is het een onderwerp waar veel gevoel bij komt kijken er wordt ook altijd veel gelachen. Zoals een deelnemer zei: ‘Heerlijk als mensen je begrijpen en je ook met enige zelfspot nog de humor kan zien over de dingen die je soms meemaakt en voelt.’
Het afgelopen café kwam er op het eind van de avond een man naar mij toe gaf mij een hand en sprak de woorden: ‘Ik zeg het eerlijk, ik wilde niet meekomen vandaag maar ik moest van mijn vrouw. En ik ben zo blij dat ik gegaan ben. Ik heb nog nooit zo openlijk over onze onvervulde wens kunnen praten. Ik voel mij opgelucht dat ik het eindelijk eens kon delen met mensen die mij begrijpen.’ En dat is een reactie waardoor ik met een glimlach de avond afsluit.

Andere reacties die wij van deelnemers hebben teruggekregen:

• Ik dacht straks worden het allemaal zware verhalen. Maar naast een traan, heb ik ook ontzettend gelachen vanavond.
• Wat fijn dat iedereen mij vanavond zo begreep. Ik hoefde mijn nergens raar over te voelen of voor te schamen. Alles was herkenbaar.
• Ik heb vanavond kunnen concluderen dat ik niet gek ben. Iedereen denkt en voelt de dingen ook waarvan ik soms denk, ben ik nou gek aan het worden. Gelukkig NIET dus (lachend).
• Ik heb vanavond alleen maar warmte en respect gevoeld van mensen die mij totaal niet kennen. Heel bijzonder.
• We hebben met een aantal mensen een app groep aan gemaakt, we gaan nog een keer afspreken.
• Op zo’n informele avond in een prettige omgeving, wordt een onderwerp dat een grote negatieve rol in ons leven speelt, toch omgezet naar positieve energie. We hebben het eigenlijk heel gezellig gehad op deze avond. Dit is bijzonder en erg prettig om te ervaren.

Als je het spannend vindt om je op te geven voor een café, bedenk dan dat iedereen dit vindt. Maar neem de stap en ontmoet ons op een van onderstaande data bij het Kinderwenscafé.

Het is bijna Moederdag, de dag gevierd ter ere van het moederschap. Maar wat als er lijfelijk geen kind aanwezig is, maar je in je hoofd en je hart al lang moeder bent. Hoe ervaar je dan deze dag?

Wat als er lijfelijk geen kind aanwezig is, maar je in je hoofd en je hart al lang moeder bent

Prikkels van buitenaf

Een vrouw met een onvervulde kinderwens wordt elke dag door prikkels van buitenaf geconfronteerd met haar wens die (nog) niet vervuld is. Zoals een geboortekaartje dat via de brievenbus recht haar hart doordringt. Zich totaal verloren voelen op de babyshower van een vriendin. Dubbele gevoelens ervaren als haar jongere zusje vertelt dat ze zwanger is. Iedereen kan begrijpen dat dit een confrontatie is met de onvervulde wens en dat dit pijn doet. Maar mensen die niet met deze onvervulde wens worstelen, hebben vaak geen idee dat er voor deze vrouw elke dag wel kleine prikkels zijn, die haar van haar stuk kunnen brengen. Zoals bedenken even snel een boodschapje bij de supermarkt te doen en 3 maal geconfronteerd te worden met een zwangere buik. Een glimlach te ontvangen van een prachtige peuter in een buggy. En als ze na het afrekenen de winkel bijna uit wil rennen, om even tot haarzelf te komen, aangesproken worden door een vriendin van vroeger. Die met een kind op de arm vraagt wanneer bij haar nou eens de kinderen komen? En hè, dan is zij alleen nog maar even een boodschapje gaan doen! (Dit is geen overdreven voorbeeld, dit heb ik jaren geleden meegemaakt en maken vrouwen dagelijks mee).

Het verlangen

De onvervulde wens neemt deze vrouw de hele dag mee op stap. Er zijn momenten dat het haar lukt om het even van zich af te schudden, maar door die prikkels van buitenaf komt ze altijd weer terug bij de realiteit. Namelijk dat ze intens wenst, hoopt en verlangt om de rol van moeder te mogen vervullen. De omgeving vindt het vaak moeilijk te begrijpen dat zij zo naar iets kan verlangen, wat er niet is. Maar de intensiteit daarvan is vaak niet eens in woorden uit te leggen, het gevoel kan je totaal overnemen.

Hard werken

Moederdag staat in het teken van al die moeders, die zo goed en liefdevol zorgen voor hun kinderen. En die op deze speciale dag daarvoor in het zonnetje worden gezet. En dat is mooi en waardevol! Maar denk op Moederdag ook aan al die vrouwen die elke dag voor hun onvervulde kinderwens ‘zorgen’. Door staande te blijven ondanks hun verdriet. Door vruchtbaarheids-behandelingen te starten. Naast hun eigen proces hard werken aan hun liefdesrelatie, familieverbanden en vriendschappen. Want die lopen niet altijd meer zo soepel als de periode voor de wens zo’n rol ging spelen. Deze hardwerkende ‘moeders in hoofd en hart’ worden op Moederdag nog eens extra geconfronteerd met wat er niet is en misschien nooit gaat komen.

Je kunt wel wat doen

Veel moeders die deze bijzondere dag genieten van alle liefde, aandacht, knutselwerkjes en gedichtjes van hun kinderen, vragen zich af wat ze op deze dag kunnen doen voor: hun zus, vriendin, nicht, collega die worstelt met haar onvervulde wens. Zij voelen zich vaak machteloos. Maar dat hoeft niet, je kunt zeker wat doen! Stuur deze vrouwen een lief kaartje, appje, bel ze op, of ga langs en laat hen weten dat je aan ze denkt en er voor ze bent. Deze onvervulde wens verdient namelijk ruimte en aandacht. En daar kunnen jullie altijd, en ook zeker op deze dag, een grote steun in zijn.
En vrouwen die de onvervulde wens met zich meedragen, kunnen openheid en inzicht geven door te zeggen; ‘Mam, ik kom vandaag ‘vieren’ dat je mijn moeder bent, maar ik ben ook verdrietig over wat er voor mij deze Moederdag niet is. Kan er naast geluk ook ruimte voor mijn verdriet zijn?’ Of tegen je zus/vriendin/nicht zeggen; ‘Wat mooi om je zo gelukkig met je kinderen te zien. Ik gun je dat zo. Maar ik voel daarbij ook mijn eigen pijn. Van dat verlangen dat maar niet vervuld wordt.’
Ik denk op Moederdag aan alle vrouwen. En ik wens iedereen een dag vol liefde, warmte, aandacht en alle geluk voor de toekomst!

Het is druk – deze zomeravond tijdens het vruchtbaarheidscafé in De Meern. Een grote ronde ruimte, thee en koffie in de hoek. Een ruimte gevuld met mensen met allemaal dezelfde wens. Een kind.

Stellen, jong en iets ouder. Er zijn ook alleenstaande vrouwen die zelfstandig een kind willen opvoeden. Een verdwaalde man, alleen. De avond begint nog wat onwennig. De spanning is voelbaar. Voor sommige aanwezigen is het de eerste keer dat ze echt over hun vruchtbaarheidsprobleem praten.

Het gedeelde gevoel: wonen op een eiland, eenzaamheid

Als de avond begint, volgen de gesprekken snel aan de hand van stellingen die Marijke Linssen (coach) voorlegt. Mensen delen hun verhalen. Sommigen zijn al jaren bezig, tevergeefs. Anderen zijn net begonnen en vragen om advies. Er zijn ook stellen, zoals wij, die al een kind hebben en graag een tweede kind willen. Er zijn miskramen, depressies, relatieproblemen. Fases van wanhoop, en momenten dat het even naar de achtergrond verdwijnt. Iedereen heeft een gedeelde wens, en toch is ieders verhaal verschillend.

Al snel vloeien de eerste tranen. Er is veel herkenning. De vrienden die het maar niet willen snappen. Familieleden die maar blijven vragen ‘wanneer beginnen jullie nou eens?’. De woede die mensen kunnen voelen als ze ouders boos zien doen tegen hun kinderen in de supermarkt: wij zouden het toch veel beter doen? Het gedeelde gevoel: wonen op een eiland, eenzaamheid.

Later op de avond, met een biertje aan de bar, worden contactgegevens uitgewisseld. Er wordt gelachen. Dat is de troost van deze avond. We zijn niet alleen.

Als ik de vraag stel of het fertiliteitstraject ook invloed heeft op hun seksleven, zie ik bij zowel Bart als Julia de opluchting in hun ogen. Bij Bart ontsnapt zelfs een zucht. Ze vraagt ernaar dus wij kunnen er nu openlijk over praten.
‘Marijke, op zo’n manier wil je toch niet met seks bezig zijn’; roept Bart bijna wanhopig. ‘We krijgen vanuit het ziekenhuis te horen op welke dag en ook nog hoe laat we moeten vrijen. Hoeveel druk kan je op iets zetten.’

Op zo’n manier wil je toch niet met seks bezig zijn

Seks op commando

Als ik doorvraag vertelt Bart, dat het bij hem soms ook niet lukt en hij daardoor nog meer gefrustreerd raakt. Julia vult aan dat ze naast de ‘commando’ seks niet meer vrijen. Het voelt voor haar als ‘nutteloos’.
Als ik hen vertel dat de helft van de koppels die bij mij komen aangeven dat ze als gevolg van het fertiliteitstraject problemen hebben op het gebied van hun seksleven, merk je dat ze het makkelijker vinden om erover te praten.

Extra lading

Als je graag kinderen wilt en je gaat er vanuit dat het op de natuurlijke manier lukt, dan kan het je seksleven een extra lading geven. Mooi als een passievolle vrijpartij tot een zwangerschap zal leiden. Maar als het na een tijdje passie niet lukt om zwanger te worden, dan kan het er al gaan insluipen dat die passie meer ingeruild wordt door berekeningen, ovulatietesten en ‘vruchtbare’ standjes.

Seksleven wordt project

Als die wens op den duur meer gaat voelen als een onvervulde wens, dan kan je seksleven steeds meer op een ‘project’ gaan lijken. Als je de stap neemt om naar het ziekenhuis te gaan, in de hoop je wens in vervulling te laten gaan, dan praat je met artsen over zaken die tot dan toe alleen in de privé sfeer met je partner besproken werden. Je intieme delen, je intieme relatie met je partner, alles wordt door een derde partij bekeken. Dit kan als erg ongemakkelijk ervaren worden. En ook bepalend zijn voor je seksleven.

Geen verplichte seks meer

Als je fertiliteitstraject nog een stapje verder gaat zoals bijvoorbeeld bij een IVF- en ICSI-behandeling, dan kan het eerst als een opluchting voelen dat je als koppel geen ‘verplichte’ seks meer hoeft te hebben. Want in het lab worden de eicellen en zaadcellen bij elkaar gebracht, dus dit onderdeel geef je uit handen. Maar onderschat niet de impact van vaginale echo’s, hormonen en puncties. Vrouwen vertellen mij; er gebeurt al zoveel aan en in mijn lijf, dat de zin om te vrijen vaak verminderd. ‘Niet nog meer polonaise aan mijn lijf’, hoor ik dan verzuchten.

In gesprek

Ik ga met Bart en Julia in gesprek over hoe hun seksleven was voordat de onvervulde kinderwens zo’n belangrijke plek in hun leven ging innemen. Ze vertellen elkaar wat ze zo missen. Tijdens het gesprek komen verschillende opties aan bod. Hoe staan we erin om een pauze van de behandelingen in te lassen, om te kijken of we elkaar op seksueel gebied weer kunnen vinden zonder die druk? Of kunnen we energie steken in de momenten buiten de ‘verplichte’ intimiteit? Als de druk er niet opzit, en we weer op een ontspannen manier van seks kunnen genieten.

Openheid voelen

Ik geef hen tips en opdrachten om weer op een positieve manier naar hen eigen en elkaars lichaam te kijken. En druk hen op het hart om dingen met elkaar te ondernemen, want samen dingen ervaren zorgt voor verbinding. En dat is de basis voor een goed seksleven. Als ik ze vraag of ze hier thuis al samen over gepraat hadden, kijken ze elkaar schuldbewust aan. Nee, eigenlijk niet. Het is toch een lastig onderwerp. Ik hoop dat ons gesprek ervoor zorgt dat ze nu ook thuis de openheid voelen om dit te bespreken.

Lieke kijkt me aan en ik zie frustratie, boosheid en verdriet in haar ogen. ‘Hoe kan het nou toch dat ze er amper naar vragen?’ Ze snikt en draait haar hoofd naar haar man Jos. Hij pakt haar hand en ik zie dat hij er steunend een kneepje in geeft.
‘Marijke, ik weet eerlijk gezegd ook niet meer wat ik hier voor zinnigs op moet zeggen,’ zegt Jos tegen mij. Ik kijk Lieke aan en zeg: ‘Je moet eerlijk zijn en ze deelgenoot maken.’

Hoe kan het nou toch dat ze er amper naar vragen?

Enorme impact onvervulde kinderwens

Lieke en Jos komen nu voor de tweede keer in mijn praktijk. Zij zitten in het IVF-traject en ik coach hen tijdens de behandelingen. Naast de impact die het traject op jezelf en je liefdesrelatie heeft, is het effect ook merkbaar in relaties als vriendschappen en familieverbanden. Lieke heeft er moeite mee dat haar vriendinnen maar niet begrijpen wat een enorme impact haar onvervulde kinderwens op haarzelf en haar leven heeft. Ze weten toch dat ze in het traject zit? Ze weten toch dat ze graag kinderen wil! Waarom vragen ze er dan zo weinig naar? En waarom delen ze in de groepsapp alsmaar foto’s van al die prachtige baby’s? Kunnen ze dan niet even nadenken hoe dit voor haar is?

Kijkje in jouw wereld

Zij vertelt mij hoe boos ze is. Als ze haar boosheid heeft geuit en haar verhaal heeft gedaan, stel ik haar de vraag of zij haar vriendinnen ook echt deelgenoot maakt van haar verdriet. ‘Natuurlijk!’, zegt ze direct. ‘Vertel je wat je mij vertelt? Dat je het moeilijk vindt om na zoveel teleurstellingen nog hoop te hebben. Dat de behandelingen je steeds zwaarder vallen, maar dat de wens te groot is om nu de keuze te maken om te stoppen met het traject. Dat je je eenzaam voelt tussen al je vriendinnen met kinderen. Dat je na een kinderfeestje regelmatig op de terugweg huilend in de auto naar huis gaat. En dat je in je hart wel weet dat Jos je niet verlaat, maar dat je er soms stiekem wel bang voor bent. Dat je zo moe bent van al die emoties, dat je ook merkt dat het op het werk minder goed loopt. En dat was nu juist het enige waar je tot nu toe zo goed in was en de controle over had? Ze kijkt me aan en is een tijdje stil dan zegt ze: ‘Nee, dat weten zij niet.’ ‘Maar hoe kan je dan steun van hen verwachten, als je ze niet een kijkje geeft in jouw wereld van je ongewilde kinderloosheid?’

Vertellen hoe dit voelt

Ze kijkt mij aan met tranen in haar ogen: ‘Dat is eng’. ‘Ja, dat is het zeker! En ik zeg ook niet dat je met iedereen je diepste gevoelens moet delen. Doe dat vooral niet. Laat de vage kennissen en verre familieleden vooral achterwege. Maar de mensen die echt belangrijk voor je zijn, jouw veilige directe kring. Van wie je de steun zo verlangt, er soms zelfs naar hunkert. Die kunnen daar alleen aan voldoen als jij ze vertelt hoe dit voor je is. Maar vooral hoe dit voelt! En daar komt nog een belangrijke stap bij, informeer ze daarna op welke manier jij graag steun verlangt. Want het is voor je vriendinnen misschien ook moeilijk en soms ook zelfs beetje angstig om jou met je verdriet te zien en niet te weten waar jij behoefte aan hebt.

Risico nemen

Lieke besluit aan het einde van het consult om haar vriendinnen echt te betrekken in haar leven, dat in haar hoofd en hart totaal in het teken staat van haar tot nu toe onvervulde kinderwens. En ik snap dat dit Lieke, en andere vrouwen die in deze positie zitten, ook kwetsbaar maakt. Anderen deelgenoot maken van zoiets groots, kan ook reacties geven waar je niet op zit te wachten. Maar het niet deelgenoot maken zorgt zeker voor eenzaamheid en teleurstellingen. Ik raad aan om het risico te nemen en je kwetsbaar op te stellen bij de mensen die echt belangrijk voor je zijn. Je zal zien dat je meer wint, dan je verliest.

‘Ik weet nog goed wat ik tegen je zei, de eerste keer dat ik hier binnenkwam.’ ‘Ik ook’, glimlach ik. ‘Voor mij geen IVF, dat is voor mij echt een stap te ver! En nu zit ik hier en praten we over de punctie die ik morgen krijg voor mijn IVF- behandeling.’
‘Ja, die grenzen. Ik zie cliënten regelmatig hun grens vaststellen en er na een aantal teleurstellingen zonder enige twijfel overheen stappen of er zelfs overheen rennen. Dat eerder vastgestelde punt is niet altijd meer zo vast en beweegt soms mee.’

Voor mij geen IVF, dat is voor mij echt een stap te ver!

Grenzen kunnen schuiven

‘Maar ik verbaas mij er wel over,’ zegt Wendy. ‘Hoe kan het toch dat je eerder gestelde grens niet meer bepalend is.’ ‘Omdat je die grens stelt op een moment dat je hoopt en ook verwacht dat je wens vervuld is, voordat je bij dat punt komt. En dan ben je daadwerkelijk bij dat punt, waar die grens je aanstaart maar waar je wens nog niet vervuld is. Dan is dat vastgestelde punt ineens niet meer zo vast en ga je schuiven.’ ‘Ja, dat is het inderdaad.’ ‘Voelt het voor jou goed dat je over die eerder gestelde grens gaat?’ ‘Jazeker, dat verbaast mij dus ook zo. Ik heb geen seconde getwijfeld, als dit de weg is om mijn kansen te vergroten, dan gaan we daarvoor.’

Lig je op één lijn?

Diezelfde dag, komen Vanessa en Paul bij mij. Zij hadden dezelfde grens gesteld als Wendy. Gisteren heeft hun behandelend arts verteld dat na vele IUI behandelingen, IVF de volgende stap kan zijn, als ze dat willen. ‘Maar wij willen dat niet, Marijke.’ Als ik hen vraag waarom niet, komen allemaal goede redenen naar voren. Ze mankeren op medisch gebied in principe niets, waarom dan zo’n zwaar traject in? De extra hormonen en de punctie, dat is iets waar Vanessa niet al te licht over wil denken. ‘En hoe ver wil je gaan, om een kindje te creëren?’, zegt Paul. Gedurende het gesprek probeer ik te achterhalen of ze echt op één lijn liggen, of dat bij de een toch nog enige twijfel is. Ik denk dat te merken bij Vanessa, dus stel de vraag: ‘Wat nu als Paul wel IVF zou willen, zou dat anders voor je zijn?’ ‘Ja, dan zou het makkelijker zijn om er nog eens echt goed over na te denken.’ ‘Nu jij dit aangeeft, dan is het sowieso goed om daar aandacht aan te besteden. Dit om later problemen te voorkomen, waarin jij misschien bij Paul het verwijt zal neerleggen dat hij het niet wilde en jij wel.’

Ik zet het op papier

Ik stuur ze naar huis met de opdracht om ieder voor zich de punten op te schrijven die voor hen gelden als voor- en tegen de IVF-behandeling. En dat we daar de volgende keer met elkaar over in gesprek gaan.
Tijdens de volgende sessie wordt duidelijk dat als Vanessa naar haar gevoel luistert ze de behandeling toch echt niet wil. ‘Ik vind het te veel gedoe aan en in mijn lijf, het staat mij echt tegen.’ Maar ze geeft als angstpunt aan dat ze bang is dat ze er later spijt van krijgt, en het dan echt te laat is gezien haar leeftijd. ‘Vanessa, je krijgt geen spijt als je voor jezelf vindt dat je legitieme redenen hebt om het niet te doen. Dan sta je daar met zowel je verstand als gevoel achter. Dat neemt niet weg, dat er wel verdriet mag zijn, om het feit dat je kinderwens niet vervuld is. Dat staat daar los van. Neem ook de tijd en ruimte voor dat verdriet.

Reactie omgeving

Zowel Wendy als Vanessa stellen mij tijdens het coachingsgesprek precies dezelfde vraag. Wat zou onze omgeving van ons vinden? ‘Ik heb altijd zo hard geroepen, nooit IVF! En nu doe ik dat wel’, zegt Wendy wat beschaamd. ‘Ik weet nu al dat mensen daar wat van gaan zeggen. Nare dingen, zoals: Je was toch altijd zo tegen!’ ‘Ten eerste begin je al verkeerd, onderbreek ik haar. Je vult het voor andere mensen in. Je weet niet of ze er iets negatiefs over gaan zeggen. Zo wel, dan vertel je hen het volgende: Mijn grens was gesteld over een kwestie dat niet alleen met verstand te maken heeft. Onze kinderwens heeft met een en al gevoel te maken. En dat gevoel is niet zo makkelijk af te bakenen binnen een grens.’ Wendy glimlacht.
‘Vanessa, ik kan je een ding zeggen, er kan tegenwoordig gelukkig veel op medisch gebied, maar niet alles is maakbaar. Leg uit, dat er grenzen zijn voor jullie, waar jullie naar geluisterd en gevoeld hebben. Maar dat het niet makkelijk was en is. Dat je hoopt dat je omgeving er is voor steun. Steun die jullie hard nodig hebben in het rouwproces van jullie onvervulde kinderwens.’ Ze knikt en zegt; ‘Dit zijn ook de woorden die ik voor mezelf zocht.’

Ik blader door een fotoalbum, op een witte pagina zijn twee kleurenfoto’s geplakt. Op de eerste foto zie ik mezelf bij mijn zus thuis op de bank zitten: mijn gezicht bleek, mijn ogen leeg, mijn lichaam gespannen. De tweede foto: ik op mijn knieën voor de kerstboom, met een vermoeide glimlach toekijkend hoe mijn nichtjes en neefje hun kerstcadeautjes uitpakken. Dat ben ik na zes jaar vruchtbaarheidstraject. Het is eerste kerstdag.
De feestdagen zijn om met familie te vieren. Maar wat als jij zo graag je eigen gezin wilt en door met je familie samen te zijn, je eigen gemis zo sterk voelt. De feestdagen gezellig met elkaar, kunnen je juist daardoor een gevoel van eenzaamheid geven.

De feestdagen gezellig met elkaar, kunnen je juist daardoor een gevoel van eenzaamheid geven

Samen eenzaam

Vandaag zei een cliënt tegen mij: ‘Wij zijn samen eenzaam’. Dat is een heel pakkende omschrijving van een gevoel dat je kunt hebben als je als koppel een onvervulde kinderwens hebt. Tot dit inzicht was ze gekomen door gedragingen en reacties van familie die haar enorm hadden gekwetst. Waarin ze voor haar gevoel op geen enkele manier rekening hadden gehouden met hun situatie. Ik hoor elke dag dat mensen gekwetst worden door andere mensen. En eigenlijk al met dat gevoel van opbouwende woede, verdriet, gekwetstheid en teleurstelling de feestdagen in gaan. Met daarbij de angst of zus of broer deze gelegenheid van ‘nu we toch allemaal bij elkaar zijn’, niet gebruiken voor een zwangerschapsaankondiging.

Kerstwens

Maar niet alleen de feestdagen zelf kunnen voor spanning, verdriet en onbegrip zorgen. Ook de dagen ervoor word je op televisie geconfronteerd met het ideaalbeeld van kerst. Je ziet commercials met kinderen die in de ochtend op blote voeten en blozende wangen de pakjes onder de kerstboom openmaken. Op de radio hoor je kerstliedjes; ‘All I want for Christmas..’ Ja, jij weet wel wat je voor Kerstmis wilt. En dan heb je daarna een commercial waarin je ziet hoe je met een fles champagne in je strakke jurkje de avond in kan dansen met oud en nieuw. Maar je voelt je weinig in de stemming om je lichaam, dat wat extra kilo’s mee heeft gekregen van de hormonen, in je jurkje te persen en de hele avond je buik in te houden. En waar haal je eigenlijk de energie vandaan? Je hebt meer zin om in joggingbroek op de bank te liggen voor de televisie.

IJkpunten

Die feestdagen zijn ook ijkpunten. Elke kerst denk je: volgend jaar kerst hoop ik zwanger te zijn, of een kindje te hebben. Je knalt oudjaarsavond vuurwerk de lucht in met de wens die je wel wilt uitschreeuwen met alles wat je in je hebt: volgend jaar wordt ons jaar waarin onze allergrootste wens wordt vervuld! En dan is het weer oud en nieuw en sta je nog steeds met lege handen. Deze dagen worden ijkpunten waarin je in tijd verder bent, maar niet in het realiseren van jullie grootste wens.

Vraag een momentje

Hoe kan je ervoor zorgen dat het wél prettige feestdagen worden? Als je er tegenop ziet om het met familie of vrienden te vieren? Want dan zal je die opgebouwde spanning ook die avond meenemen en kun je weinig genieten. Wat helpt is van te voren je gevoel over het afgelopen jaar op te schrijven, hoe het voor jou en jullie is geweest en wat jullie wensen voor het komende jaar zijn. Vraag dan op de avond voordat jullie aan tafel gaan voor het diner of voor de borrel om een momentje en lees jullie ervaringen van het afgelopen jaar voor. Zo is er tijdens de feestdagen alle ruimte voor hoe het jaar was en waar jullie op hopen en wat voor rol jullie familie/vrienden die zo belangrijk voor jullie is/zijn (anders waren jullie niet aanwezig op deze dag), kan spelen.

Waardevol

Zo sluit je het positief af en kunnen de feestdagen echt beginnen. Het wegstoppen van verdriet zorgt voor veel spanning en onbegrip. Als je er even aandacht aan besteedt gebeuren er twee waardevolle dingen. Door mensen op de hoogte te brengen geeft het hen inzicht in jouw situatie en geef je hen de mogelijkheid jullie te steunen in de vorm die jullie wensen. Daarnaast komt er voor jullie door het delen en ontladen van emoties ook weer ruimte voor het ontvangen van positieve dingen.

Ik wens jullie allemaal heel prettige feestdagen.

‘Ik vond het vruchtbaarheidstraject soms een heel logistieke onderneming. Naast mijn officiële baan leek het wel alsof ik er een parttime baan bij had.’ Mijn cliënt Esther lacht ‘Ja Marijke, je omschrijft het precies zoals ik het ervaar. Ik moet te veel belangrijke dingen in mijn leven goed doen en ook nog iedereen tevreden houden. En het luk mij op alle fronten niet al te best.’
‘Is het dan niet tijd om je leidinggevende op de hoogte te brengen van je traject? Hoe vaak kan je nog de smoes gebruiken dat je naar de tandarts of de fysiotherapeut moet?’

Naast mijn officiële baan leek het wel alsof ik er een parttime baan bij had

Je werkgever informeren

‘Maar ik vind het zo eng om het op mijn werk te delen.’ ‘Vertel!’ moedig ik Esther aan. ‘Op mijn werk ben ik de hardwerkende en succesvolle Esther. Ik wil niet dat mensen mij zien zoals ik mij voel.’ ‘En hoe is dat dan?’ ‘Zodra ik in de auto stap en van mijn werk naar huis rijd voel ik mij weer de energieloze Esther met mijn enorme verdriet omtrent mijn kinderloosheid. Op het werk kan ik dat meestal parkeren.’ ‘Hoe doe je dat?’ vraag ik. ‘Gewoon hard werken! Maar ik kan het niet altijd ontlopen, bijvoorbeeld als ik op het werk ongesteld word na weer een mislukte poging. Of als ik naar het ziekenhuis moet voor weer een echo en ik de stress voel om weer op tijd terug te zijn op mijn werk. En onderweg aan het bedenken ben, welke smoes ik voor het volgende ziekenhuisbezoek moet bedenken. Maar ook als ik een telefoontje van het ziekenhuis verwacht, terwijl ik onverwacht een bespreking heb.’ Ze kijkt me aan en begint te lachen. ‘Zo vaak is het er dus ook op mijn werk.’

Verminder stress

‘Ik begrijp het als je het niet met iedereen op je werk wilt delen. Het is een privé aangelegenheid die je niet met al je collega’s aan de lunchtafel wilt bespreken. Maar wat ik ook hoor, is dat het op het werk voor stressmomenten zorgt die niet nodig zijn. Wat je kunt doen, is in ieder geval je leidinggevende op de hoogte brengen en je directe collega. Als zij op de hoogte zijn, dan kunnen zij ook begrip opbrengen, je helpen en je steunen.’

Openheid en steun

De week erna komt Esther lachend binnen. ‘Ik had dit veel eerder moeten doen! Nu merk ik pas hoeveel stress ik hiervan heb ervaren.’ ‘Hoe reageerde je leidinggevende?’ ‘Heel begripvol. Ze vertelde mij dat ze nu beter begrijpt waarom ik er de laatste tijd vermoeid en minder blij uitzag. Ze gaf mij het compliment dat ik- ondanks de zware tijd die ik omschreef- mijn werk goed heb gedaan. Ze zei ook dat als het werk te veel wordt, ik dat direct moet aangeven en we dan samen gaan kijken of iemand iets van mij over kan nemen. Ze wil ten alle tijden voorkomen dat ik totaal uitval. Ze zijn daar echt blij met mij, Marijke. Dat had ik echt even nodig om te horen in deze onzekere periode voor mij. Toen ik eenmaal op dreef was, heb ik het ook aan mijn directe collega verteld. Ze voelde zich lomp, dat ze zo vaak over haar kind aan mij had verteld. En toen gebruikte ik maar jouw woorden, als mensen het niet weten, kunnen ze ook geen rekening met mij houden. Ik kreeg gisteren een heel lief kaartje van haar, waarmee ze mij heel veel succes wenst voor mijn komende behandeling deze week.’ ‘Fijn, dat het zo goed heeft uitgepakt. Jij minder stress, dus een energiekere en meer gefocuste werknemer. En voor jou meer begrip en steun, winst aan alle kanten.’

Wees eerlijk over je kinderwens

Gelukkig hoor ik steeds vaker dit verhaal. Maar niet alle werkgevers en leidinggevende brengen zoveel begrip op. Mijn tip: wees eerlijk. Leg uit dat je kinderwens zo intens is, dat jij bezig bent met een fertiliteitstraject in de hoop dat je kinderwens vervuld wordt. Dat je er alles aan zult doen en mee zult denken om je werk zo goed mogelijk te blijven doen. Maar dat het nu eenmaal een traject is met onverwachtse ziekenhuisbezoeken en emoties. Als je open bent en zelf ook actief meedenkt in het oplossen van de uren die je er niet bent, merk ik dat het meestal goed uitpakt. Zo niet, dan heb jij jezelf in ieder geval niets te verwijten. Je hebt dan je best gedaan.